LOVESTRUCK

LOVESTRUCK

Singles Edition by: Ronald Molmisa

Being single doesn’t necessary mean you’re available.  Sometimes you have to put up a sign that says, “Do not Disturb” on your heart.

            Tanggapin natin ang katotohanan na hindi lahat ng singles ay makakapag-asawa.  Ibinigay na halimbawa ng Panginoon ang buhay ng mga “eunuch.”  They failed to marry either due to personal choice or unforeseen circumstances.  As Matthew 19:11-12 (NIV) reveals: “Not everyone can accept this word but only those to who it has been given.  For there are eunuchs who were born that way, and there are eunuchs who have been made eunuchs by others.  And there are those who choose to live like eunuchs for the sake of the kingdom of heaven.  The one who can accept this should accept it.

PRESENTING… THE SINGLES

            Sa ilang focus group discussions at surveys na ginawa ko, maraming singles aged 25 and above ang maibibilang sa anumang grupong ito.  Hindi ko na isinama sa listahan ang mga namatayan ng asawa.

The Huwag-Na-Muna Squad

Sila ang talagang hindi pa qualified pumasok sa relasyon dahil wala pa sila sa tamang season ng kanilang buhay. Kailangan nilang unahin ang pag-aaral para makahanap ng maayos na trabaho. Madidistract lang sila ng romantic relationship kaya huwag na muna.

The Tsaka-Na-Breadwinner-Kasi-Ako-O-di-pa-Ako-Ready Group

Sa dami ng puwedeng gawin na responsibilidad sa buhay, sila ang nagdesisyon na i-delay ang pakikipagrelasyon o pag-aasawa. Kabilang dito ang mga nagtatrabaho at sumusuporta sa pamilya nila. Ang iba, gusto munang i-enjoy ang buhay binata/dalaga bago lumagay sa tahimik. They enjoy being single while others dream of having an established career.

The Uber Busy Cluster

Sila ang walang panahon para sa romantic endeavors. They are simply too busy to be in love. They work all day at pag-uwi sa bahay ay matutulog na lang.

The High Value Group

Mataas ang standards nila sa future partner. Ito ang mga pihikan. Dahil malaki ang sweldo, may lifestyle like the rich and famous, at kayang-kaya magpamilya anytime. Gusto nila ng kapartner na kapantay ng kanilang “halaga.”

The Wala Talaga Circle

Para sa mga babae, hindi dahil sa ginusto nilang maging single kundi dahil wala pa silang natatagpuan na bibihag sa kanilang puso. Inaakala din nilang lahat ng eligible men ay taken na. Ang counterpart naman nito sa mga lalaki ay ang “The Always Basted” clan.

The Love Hurts Society

Sila ang mga ingat na ingat na ibigay ang kanilang puso. May mga bitter silang pinagdaanan sa pakikipagrelasyon. Some still suffer from loneliness and grief due to a break-up or loss of a loved one. O kaya naman ay naapektuhan sila ng masasamang karanasan sa pag-ibig ng kanilang mga kaibigan o mahal sa buhay. Kinandado at kinaha-de-yero ang puso. Nangangailangan sila ng matinding emotional rehabilitation. Sila lang ang nakakaalam kung kailan sila muling mai-inlove.

The Last Trip/Chance Passenger Clan

They are on the road to spinsterhood/bachelordom. Lampas na sila sa kalendaryo kaya nagmamadali na at umaasa na makakasama pa sila sa huling biyahe. Ang iba ay desperado na dahil stressed na sa kahihintay. Samantalang ang iba, chillax lang.

The Single-blessed Assembly

Sila ang mga kumbinsidong hindi sila tinatawag para mag-asawa at magkapamilya. You may call them different names pero hindi sila apektado ng anumang panunukso. Kayang-kaya nila harapin ang hassles ng pagiging single. They have discovered that being single is their destiny. At hindi nila pinagsisisihan iyon.

The At Iba Pa Group

Kasama rito ang mga pumipiling maging single dahil sa hindi sila naniniwala sa kasal (kaya hanggang cohabitation o live-in lang), may ibang pananaw at ugali ukol sa lalaki o babae (i.e. woman/man hater), o sadyang hindi pa kayang pumasok sa seryosong commitment. May mga tao ring walang kakayahang mag-asawa dahil sa kanilang pisikal na kalagayan (i.e. may “Down’s Syndrome,” o kaya yung may certain disabilities or physical limitations that will make it impossible for them to marry).

            Marami pang dahilan na puwedeing ilista rito pero mauubos lang ang space ng libro.

FACING THE EMO PART OF BEING A SINGLE

            Hindi madali ang maging single.  Marami kang sasagupaing mga multo na paulit-ulit kang bibisitahin lalo na kung nag-iisa ka na lang sa kuwarto at anino mo na lang ang kasama mo.

EMOTIONAL PANIC

Habang mabilis na nagpapalit ang araw sa kalendaryo, marami ang kinakabahan, lalo na sa mga ladies, torture ang unti-unting pagdating ng kanilang biological expiration date.  Hindi maiiwasang makaramdam ng inggit o frustration sa tuwing makakakita ng mga couples na sweet na sweet.  Mas tumitindi ang pressure kapag sunud-sunod nang nag-aasawa ang mga kabarkada mo.  Worried ka na maiwan ng biyahe ng bus.  You also fear the shrinking pool of eligible men.

LONELINESS

Kahit nakangiti ang ilan kapag tinanong mo kung OK sila, kadalasang kabaligtaran ang nararamdaman nila lalo na kung sila ay nag-iisa.  Sa kabila ng tagumpay mo sa carrier, you miss someone whom to share your victories with.  You miss hearing the saccharine words and sweet nothings from a partner.  Takot ang iba na tumandang dalaga/binata.  Many even contemplate on having a child without a husband.  Mag-ampon na lang daw o dumaan sa in vitro fertilization.  Pero mahirap naman ito kung gusto mo lang magkaanak for “instrumental” reasons.  Gagamitin mo pa ang bata para mapunuan ang iyong kalungkutan.

LOW SELF-ESTEEM

Para sa mga taong nakapaligid sa iyo, hindi kumpleto ang anumang tagumpay na iyong matatamo kapag wala kang partner.  Dito bumababa ang tingin ng maraming singles sa kanilang sarili.  Kahit gaano sila kaganda, feeling nila, sila na ang pinakapangit na tao sa buong mundo.  Iniisip lagi na wala silang X factor na maaaring mapansin ng marami.  Sa maraming pagkakataon, hindi nakakatuwa kung nagiging talk of the Church/office ka at nagte-trending sa twitter ang pangalan mo bilang most eligible bachelor/ lady.

UNCERTAINTY IN LIFE’S DIRECTION

Dahil sa monotony, hindi mo alam kung saan papunta ang buhay mo.  Your major question, what is the purpose of my life?  Maraming singles ang nagiging self-absorbed dahil sarili lamang nila ang kanilang iniintindi.  Kakabit nito ang feeling of aimlessness.  Kaya ang iba, sinusubukan ang iba’t ibang bagay para lamang magkaroon ng kakaibang spice ang buhay/ i.e. sexual activities.

SEXUAL URGES AND TEMPTATIONS

Single or married, hindi mo kayang pigilan ang raging hormones mo, lalo na if you are at the prime years of your life.  The fact is, most singles, including Christians, masturbate periodically to release sexual tension.

RELENTLESS SOCIAL PRESSURE

Isa sa pinaka-nakakaasar na parte ng buhay single ay ang sandamakmak na pagpuna, panunuya o panunukso mula sa mga taong nakapaligid sa iyo.  Kahit ang mga simbahan ay madalas hindi supportive sa idea na OK lang ang maging single.  Kahit ang mga Singles’ Ministries ay may subtle attempts to pressure its members to get married.  Due to unwanted social pressure, many women settle for guys who are below their standards.

            So, paano mo haharapin ang mga hindi matigil-tigil na tukso? Una, dedma ka lang.  Never dignify the issue.  Ngitian mo lang.  Magsasawa rin sila.  Pangalawa, you can confront them head-on, you must have the gentle audacity to say, “Hindi ko kailangan ng ka-partner para maging masaya.”  Third, kung talagang nakakairita na ang mga panunukso, mag-desisyon na umiwas sa mga taong nambubuska.  Huwag nang pumunta sa mga lugar kung saan ikaw ang magiging target ng pang-aasar.  Iyan ay kung madali kang maapektuhan ng kanilang mga panunuya.

AS YOU WAIT…

The single life is not necessarily better or worse than married life, only different.  Anuman ang relationship status mo, may magandang plano ang Diyos para sa iyo.  Maraming bagay ang magagawa ng isang single na hindi na kayang gawin ng may asawa o may pamilya.  Stop blaming yourself kung bakit ka single.  At huwag na huwag maiinip sa paghihintay.  Kung nasa plano ng Diyos na makapag-asawa ka, ang isang magandang love story ay isasakatuparan Niya at the right time lalo na kung hinahayaan mong si Lord ang maging Script Writer at Director ng buhay mo.

Maximize Your Freedom

Habang single, enjoy life.  Dahil kapag uugod-ugod ka na, hindi mo na magagawa ang maraming adventures ng buhay.  Mag-enroll sa graduate school, travel to different places, get involved in worthwhile socio-civic activities among others.  Develop healthy relationship apart from marriage.  Marami akong kaibigan na fulfilled sa kanilang buhay kahit walang asawa.  Natutunan kasi nila na maging malapit sa mga kaibigan at kamag-anak.  Ipakita sa iba na masaya ang maging single, na hindi mo kailangan ng partner para masabing makulay ang buhay.  Marriage is not the only remedy to loneliness, nor is it the whole purpose of life.

Develop Your Personality

Your identity should be complete before you enter into a relationship.  Kung gagawin mong dahilan ang pakikipag-relasyon para mabuo ang pagkatao mo, masasanay kang umasa sa iba para lumigaya.  Kaya, ang marami, kapag iniwan ng BF/GF, halos magunaw ang mundo dahil isinandal sa ka-partner ang kaligayahan.  Home your skills and talents.  Men and women are attracted to the member of the opposite sex who is talented.  Build your self-confidence.  Maraming naiinip kasi walang pinagkakaabalahan sa buhay.  Their energies are so focused on imagining how life will be better if they get married.  Other things in their life seem dull.  You should never be consumed by the idea that you need a man/woman in your life to feel complete.

Have an Accountability Group

Huwag mong isiping nag-iisa ka sa iyong struggle.  Marami kayo.  Hindi nagiging malamig ang Pasko at Valentines Day mo kung marami kayong nagkakaisa at nagtutulungan.  If you feel helpless, help other people.  Nakakagaan ng feeling.  You are not called to be grumpy everyday.  Celebrate your singlehood with others.

Pursue Purity

Katulad ng ibang spiritual disciplines, singles must know how to abstain from sexual activities.  Iwasan ang panonood ng pornographic films na magpupukaw ng malalaswang damdamin.  Iwasan ang makipag-flirt sa opposite sex.  Ibuhos ang panahon sa mga bagay na maglalayo sa iyo sa mga sexual thoughts.  More importantly, ask God to sustain and provide for you.  When God saw that Adam was lonely, ibinigay niya si Eba.  God knows your deepest frustrations and struggles.

Never Compare Yourself with Others

May iba kang tinatahak na landas sa buhay.  Kung naka-focus ang paningin mo sa iba, lagi kang madidismaya dahil laging may makakalampas sa achievements, performance at kaguwapuhan/kagandahan mo.  This can lead to jealousy and envy.  See yourself as God sees you.  May unique purpose ang Diyos para sa iyo and He will surely fulfill His plans for your life according to His timetable.

Find your Happiness in the Lord

Kailangang hanapin natin ang tunay na kaligayahan sa Panginoon na Siyang unang nagmahal sa atin.  Siya lang ang tanging makapagsasabi sa iyo, “Hindi kita kailanman iiwan o pababayaan.”  Sapat ang pag-ibig ni Lord.  Sa Kanya, siguradong walang heartbreak.  The Psalmist wrote, “Delight yourself in the Lord and He will give you the desires of your heart.”  Let Him fill the hole in your heart that you think can only be filled by a significant other.  Kung nasubukan mo nang kumunsulta sa mga Radio Dj’s, physchologists at love gurus, subukan mo namang lumapit sa pinagmumulan ng tunay na pag-ibig.  If God is all you have, you have everything you need.

YOU WERE BORN THIS WAY

Men accuse women of being too emotional while ladies accuse guys of not being emotional enough.  Why? Guys tend to use their brain’s left hemisphere – the logical/rational side.  Ang mga babae naman ay parehong ginagamit ang left at right sides ng utak nila dahil mas develop ang kanilang corpus collusum – a bundle of fibers that connect the two sides.  Mas malaki rin ang kanilang limbic system o ang parte ng utak na may control sa pang-amoy, emosyon at pakiramdam.  Dahil dito, women are more expressive and more prone to depression.  Isabay mo pa dito ang katotohanan na mas kaunti ang pino-produce nilang serotonin, ang neutrotransmitter chemical which gives a “feel good” state.  At kapag kulang ang kemikal na ito, mas umiigting ang negative moods katulad ng anxiety disorders, panic at pessimism.

ANG LAHI NI EBA

May mga distinct na katangian ang babae na kailangang malaman ng mga lalaki.  Isa-isahin natin.

Emotional and Romantic

Natural sa mga babae na kiligin sa mga kuwentong nagpapakita na sila ang prinsesa o binibining inaaruga.  Ini-imagine nila ang isang lalaking TDH (o Tall, Dark and Handsome) na magse-save sa kanila mula sa kumunoy ng kalungkutan.  Kaya sumikat si Edward Cullen ng Twilight dahil nakaka-inlab daw ang isang lalaking handang magpuyat (although hindi talaga siya natutulog) para lang ikaw ay makatulog ng mahimbing.  Sa kabilang banda, hindi rin maiiwasan ng mga ladies ang maging moody (na influenced by their menstrual cycle).  They often struggle with the need for intimacy and emotional closeness.  They are also prone for emotionalism which can result in “imagined loved” and self-created romance.”

They Crave Words of Affirmation

Some people say that the way to a woman’s heart is through her ears – mahalaga sa babae ang compliments at praises.  Huwag na huwag itong kalilimutan mga guys.    Kapag bago ang hairstyle, musika sa pandinig nila ang mga salitang, “Ganda ng hair mo, honey!,” o “Pang-international pageant ang beauty mo.”  Morale at self-esteem booster iyon.  Appreciate their loveliness.  Ikaliligaya rin nila  ang expressions ng iyong cheesy love sa mga social networking sites.  Warning: Girls, huwag agad-agad padadala sa mga matatamis na dila ng kalalakihan.  You must learn to discern kung binibilog lang nila ang ulo mo.

Matindi ang Radar

Call it “tamang hinala,” “intuition” o “gut geeling.”  Pero matindi talaga ang pakiramdam ng babae, lalo na pagdating sa mga aktibidades (kasama na ang kalokohan) ng lalaki.  It is in her brain.  Active ang utak ng mga ladies sa lahat ng pagkakataon kaya mas maraming napapansin.  Ang mga bagay na binabalewala ni Adan, malinaw na malinaw na nasasagap ng satellite dish ni Eba.  Sa mga mister na maraming itinatago, humanda na kayong makarinig ng classified investigatory research kapag ginabi na kayo ng uwi at hindi kayo nagte-text kay misis.  May pagka-historical din ang babae.  Matandain sa mga detalye.  Kayang tandaan ang kulay ng damit mo ng huli kayong mag-away, ang oras kung kailan ka nagsabi ng “I Love You,” at ang lahat ng special dates ninyo sa relasyon.

Ladies are Talkers

They connect verbally.  Hindi kumpleto ang araw nila kung hindi nakakapag-tsismisan tungkol sa maraming bagay na na-experience nila.  Sa mga hindi mapigilan ang bibig sa kasasalita, sila ang mga nababansagang mga gossiper o “tsismosa.”  Ang sobrang pananalita ang nagiging dahilan kung bakit hindi na sila minsan nagiging mysterious sa mga lalaki.  Binubulalas na kasi ang lahat ng kanilang nalalaman, emosyon at pinakatatagong sikreto.

May Pagkaselosa

Aminin man o hindi ng ilan, ayaw na ayaw ng mga girls na makita ang kanilang partner na nakikipagharutan sa iba.  Valid naman ang reason kaya, boys, iwasan ng ikumpara sila sa female celebrities at i-highlight ang mga bagay na wala sa kania.  Sakit noon.  Huwag niyo nang hintayin na umabot sa boiling point ang galit ng ka-partner.  Never din na magpakita na mas higit ang iyong treatment sa ibang girls.  Tatahimik lang sila.  Hindi ninyo alam, kumukulo na pala ang dugo nila at nag-iipon na ng sama ng loob.

Tapat kung Magmahal

Exception to the rule ang mga babaeng nanlalalaki.  Hindi normal sa babae ang makipag-relasyon nang sabay sa dalawang lalaki.  Hindi rin nila ugali ang makipag-flirt sa ibang boys kung committed na sila sa kanilang BF or asawa.  Men should, therefore, reciprocate by being affectionate and honest.

Longs for Protection and Security

Ito ay hindi dahil mahina sila kundi dahil gusto nilang maramdaman ang pagmamahal ng lalaki.  Ang tunay na lalaki ay kayang ipagtanggol at proteksyunan ang kanyang prinsesa.  Mahirap maging asawa ang mga lalaking backbone-challenged.  Sila ang inaasahan ng magiging haligi ng relasyon.  They are mandated by God to protect their wives and provide for them.  Women also long to be pursued.  Sila dapat ang hinahanap at hindi ang naghahabol.

ANG LAHI NI ADAN

Maraming babae ang nagtatanong, “Nasaan na ang mga tunay na lalaki?” Ang sagot ko naman, “Anong uri ng lalaki ba ang hinahanap ninyo?” Madalas tinetailor-fit ng mga babae ang kanilang version of masculinity ayon sa kanilang feminine characteristics-gusto ng malambing, sensitive, caring, in touch with their feelings, at kung ano-ano pa.  As a result, madalas lito ang mga lalaki sa dapat nilang ikilos.  Ladies, if you want to feel feminine, let men be masculine.  Tingnan natin ang kanilang inherent qualities.

Rational and Logical

Palaisip at palahanap ng sagot ang mga lalaki.  Hindi basta-basta tumatanggap ng mga conclusions na walang maayos na basehan.  Kahit nabubuko na sa kalokohan, ang laging sagot, “may ebidensiya ka ba?” Dahil mas nangingibabaw ang utak, may pagka-manhid ang mga lalaki.  Kung nais ninyo, ladies, na maunawaan kayo, diretsuhin ninyo ang boys kung ano ang inyong nararamdaman.  Mahirap maging assume-mera.  Understand that men are not born sensitive to many things.

Equipped with Visual Scanning Powers

The eyes of man are never satisfied.  Mabilis mabihag ng magagandang kababaihan ang lahi ni Adan.  Automatic ang visual scanning capacity kapag may babaeng voluptuous ang katawan.  Hence, they are also susceptible to forming flawless image of women in their mind.  They can be obsessed with their own fantasies.  This complements the wiring of women.  Kung ang mga lalaki ay nahu-hook sa pornography, ang mga babae naman ay nahu-hook sa fashion industry.  Women would like to be attractive, especially to the man they want to marry.  It is, therefore, important that men should have covenant with their eyes, that it is, not to look at women with lust.

Not Really Cheesy

For boys, ang romance ay isa lamang instrument sa loob ng kanilang toolbox.  Ginagamit lang kung kinakailangan.  Madalas, kapag mission accomplish na, itatabi na ang tools for future use.  Inillalabas ulit nila ang mga ito kapag sumasapit ang weeksary, monthsary, anniversary, February 14 at mahahalagang occasions.  Mahina rin ang memory ng mga lalaki pagdating sa mga importanteng detalye ng relationship.  Kailangang ipaalala mo sa kanya kung kailan at saan kayo unang nag-date, ano ang mga pangakong binitawan niya, at ipa-recall ang mga bagay na maaaring naibaon niya na sa limot.

Tends to be Quiet

Hindi masalita ang mga boys.  They are secretive and often express their feelings non-verbally.  Minsan sapat na sila ay makinig at pakinggan.  Huwag magtataka kung “Yes” or “No” lang ang sagot nila sa mga tanong niyo.  Ladies, huwag pipiliting sabihin nila ang problema nila kung ayaw nila.  Madalas, susubukin muna nilang gawan ng solusyon nang mag-isa.  Ipapaalam lang nila sa inyo ang problema kapag naresolba na, or hindi na nila mahanap ang solusyon.  Hindi nakakapagtaka na higit kalahati ng divorce sa US ay sinisimulan ng mga babae.  Ang dahilan: Hindi nila ma experience ang emotional attachment sa kanilang mga asawa.  Kasi nga,  hindi expressive ang mga lalaki sa kanilang nararamdaman sa pamamagitan ng salita.

Sees Physical Touch as an Expression of Love

Men show love and affection through physical touch.  Many view sex as the only way to be close.  Guys feel a stronger desire for sex whereas ladies struggle more with the emotional desire for intimacy.  But it is wrong to say that men cannot control their libido and women should give their bodies to please them.  So girls, see the guys’ touch as their way of saying, “I like you” and “I care.”  Pero mag-set ng limits kasi makitid ang pagitan ng love at lust.

Has a Competitive Spirit

Tingnan niyo na lang ang kinahihiligan nilang sports and forms of recreation – basketball, football, car racing.  Kapag nagbibiruan, nagpapalitan sila ng masasakit na salita pero hindi naman talaga sineseryoso.  Bahagi lang ng friendly competition.  Pero iba ang mga babae.  Nagpapalitan sila ng compliments pero nag-iisnaban naman.  Bahagi rin ng competitive spirit ang pagiging possessive.  It is not unusual na bakuran ng boys ang kanilang GF at kontrolin ang kanilang ginagawa.  Ayaw na ayaw na nagsusuot ng maikling shorts o skirts ang GF dahil “For his eyes” only lang daw ang katawan ng ka-partner.  Sa kabilang banda, may double standard na ipinatutupad.  Kung gaano kahigpit sa partner, ayaw naman isuko ng mga lalaki ang kanilang personal freedom.

NANLILIGAW O NALILIGAW?

SA MGA MANLILIGAW

Tandaan na may tamang panahon sa panliligaw

Kapag napaaga ka sa pagdating sa bus/jeepney station, kailangan mong maghintay sa pagdating ng sasakyan.  Maghihintay ka rin for the next bus kung naiwan ka naman ng biyahe.  Maaaring nababasted ka dahil wala ka sa timing.  Dapat sakto ka lang.  Pakiramdaman mo ang klima (i.e. priorities, feelings) ng iyong buhay at buhay ng liligawan mo.  Everything is made perfect in God’s time.  Kapag ni-reject ka na ng dalawang beses, dapat may ideya ka na kung type ka ng babae.  Magmumukha kang desperado kung ipagsisiksikan mo ang iyong sarili sa kanya.  Mahirap umasa kung ang tingin sa iyo ay “hanggang kaibigan” lang talaga.  Move on, kapatid.

Manligaw ng may Tamang Dahilan

May nanliligaw dahil sa social pressure.  Nag-trip lang manuyo dahil nasabing bakla at kinukuwestiyon ang sekswalidad.  Tinatamaan na daw ang personal ego.  O kaya naman ay napilit lang ng ng mga kabarkada.  Natukso lang, tinuluyan na.  manligaw ka kung seryoso ka sa iyong nararamdaman.  Huwag na huwag paglalaruan ang damdamin ng liligawan dahil kapag sinagot ka niya, sersyosong sagot iyon at hindi laro-laro lang.

Unahing suriin ang Kalooban ng liligawan

Kapag bata ka, akala mo lahat ng maganda at guwapo puwede nang mapangasawa.  Habang tumatanda ka, doon mo mare-realize na mas mahalaga ang kabutihan ng kalooban para maging maayos ang inyong pagsasama.  Sabi nga sa isang kanta, ang kagandahan ay parang kasuotan at pinta sa tahanan, lumilipas at may hangganan.  Kaya, huwag na huwag palilinlang.  Ipanalangin rin na ibigay sa iyo ng Panginoon ang taong kayang tanggapin ang buo mong pagkatao – warts and all.

Suyuin ang Pamilya ng Babae

Kung binabandera ng kulturang kanluran ang indibidwalismo, mahalaga sa kulturang Pinoy ang pagmamahal sa pamilya at komunidad.  Kilalanin at mahalin ang mahal sa buhay ng nililigawan.  Isipin na hindi lang ang dalaga ang pakakasalan mo kundi maging ang pamilya niya.  Ngayon pa lang ay dapat na matutunan mong mahalin at igalang ang iyong mga future biyenan at in-laws.  Nagpapakita ito na seryoso ka sa nararamdaman mo at malinis ang iyong motibo.

Be a Gentleman

Ligawan ang babae sa bahay, hindi sa kanto.  Hindi kayo pusa o asong kalye na kung saan-saan lang maglalampungan.  Gawin ang ligawan sa bahay ng babae kung saan makikilala mo ang pamilya niya.  Magpaalam sa parents ng babae kung magde-date.  Siguraduhing mapagkakatiwalaan kayo kung lalabas kayo.  Baka umalis kayo ng weekend tapos bumalik na kayo after a year at kalong-kalong na ninyo ang inyong panganay.  Walang biglang-liko (motel.)  ihatid ang babae sa bahay, buong-buo at walang kapintasan.  Protektahan ang kanyang puri.  At kapag ikaw ang nagyayang mag-date, ikaw ang magbayad! Tsaka na kayo mag – KKB (kanya-kanyang gastos) kapag may official relationship na kayo.  Mapag-uusapan iyan later on.

Display Sincerity and Genuine Character

Madalas na best foot forward ang approach ng lalaki sa panunuyo – magalang, mabango, naka-wax ang buhok at gentleman sa lahat ng bagay.  May expiration date ang pagpapanggap.  Kailangang tapat at totoo ang ipinapakita mo.  Ikaw rin ang mahihirapan kapag naging kayo na at iba ang inaasahan sa iyo.  Mahirap mag-maintain ng character na fake.  Maraming relasyon ang nawawasak dahil may lahing hunyango (chameleon) ang isa sa mga partner.  Kung WYSWYG (What You See is What You Get) ang usapan, WYSWYG ang gawin.  No pretensions.

Learn that Patience is a Virtue

Kung seryoso ang isang lalaki sa nararamdaman niya, magsisikap siya para mapaibig ang babae.  Ang walang tiyaga, walang nilaga.  Kapag hinahayaan  ka ng babae na manligaw, iisa lang ang ibig sabihin noon – may pag-asa ka brother.  Kaya huwag kang parang sirang plakang tanong ng tanong ng, “may pag-asa ba ako?” Kaya ka nga nanliligaw para tumaas ang chance na magustuhan ka, ‘di ba? Kahit may pagtingin sa iyo ang babae, huwag umasang magiging kayo agad.  Asahan na may konting challenge para mapatunayang totoo.  Hangga’t hindi sinasabi ng babae na tumigil ka, dire-diretso ang patunayan at tapat at seryoso ka sa nararamdaman mo.

Remember that Marriage should be the Goal of Dating.

Bakit ka manliligaw kung wala ka namang intensiyong pakasalan ang babae? Kawawa ang dalaga kung i-eenjoy mo lang na maging GF siya pero wala kang planong iharap siya sa altar.  Mas magandang mapunta na lang siya sa lalaking may future ang buhay niya.  You will just waste the precious years of her life loving you.  Magpaka-lalaki ka, brother.  Ipakita ang tunay na commitment.  Iplano mo kung kailan mo siya balak pakasalan kapag naging kayo na.

TOP FIVE SIGNS NA MAY PAG-ASA KA.

TOP 5: Kapag tinitingnan mo, ngumingit sa iyo, nako-conscious, o kaya ay nagpapakita ng gesture clues. (i.e. inaayos ang buhok, posture)

TOP 4: Tumatahimik, nagiging tongue-tied o stuttering kapag kinakausap mo.

TOP 3: Sinasabihan ka ng friends niya na may pagtingin siya sa iyo.

TOP 2: Positibo ang response sa panliligaw mo.  Hinahayaan ka lang.

TOP 1: Diretso ka niyang sinasabihan na may pag-asa ka.  Ikaw na!

SA MGA NAGPAPALIGAW

Para makaiwas sa mga unnecessary heartbreak, lagi kong ipinapayo ang mga sumusunod sa lahat ng ladies na lumalapit sa akin for counseling.  Ladies, your heart is precious to the Lord.  Ingatan iyan ng husto.

Use your powers Wisely

Ang totoo niyan, makapangyarihan ang mga babae pagdating sa stage ng panliligaw.  Sila kasi ang may hawak ng susi ng pintuan ng puso nila.  Sila ang magde-desisyon kung ibibigay nila ang matamis nilang “Oo.”  Pag-aralan ang sitwasyon at huwag basta-basta ibibigay ang susi, dahil baka sa magnanakaw o kawatan ninyo maibigay.  Mahalaga ang yugtong ito ng buhay ninyo, girls.  Kapag hindi kayo magiging maingat, kayo naman ang pahihirapan ng lalaki kapag naging bahagi na sila ng inyong buhay.  Hayaan ninyong magpakitang-gilas ang lalaki.  Kung type ninyo ang guy, let him polish his armor a little bit more for it to shine.

Know you negotiables and non-negotiables

Binabasag daw ng pag-ibig ang mga standards natin para sa ating future partner.  Laging may exception para sa mamahalin mo.  But you will always get what you settle for.  On a sheet of paper, make two columns where you would write the following.  Things you cannot compromise (non-negotiables) and can compromise (minor issues).  Ang mga bagay na non-negotiables ay ang mga bagay na BIG DEAL sa iyo dahil maapektuhan nito ang malaking bahagi ng buhay mo.  May mga babaeng ayaw mag-asawa ng smoker dahil may hika o breathing problems.  Ang mga negotiable naman ay mga bagay na puwede mong palampasin dahi hindi naman ganoon kahalaga sa iyo (i.e. kulay ng balat at tangos ng ilong.)

Huwag magpaasa

Nagpa-power trip minsan ang ilang ladies.  Marami silang boys toys.  Huwag gawing milking cows (i.e para lang may manlibre) ang mga lalaki.  Marunong din silang masaktan.  Straightforward na sabihin kung ayaw sa isang lalaki.  Mas matindi ang sakit if you will prolong their efforts tapos wala rin palang mangyayari.  Diretsuhin ang mga manliligaw.  Madi-discourage sila pero hindi nila iyon ikamamatay.

Don’t get too serious too soon.

Maraming babae ang super excited na ifast-forward ang relasyon at magplano for the future.  Bakit pa ba patatagalin kung doon din naman ang punta, ‘di ba? FAIL.  Hinay-hinay lang.  Nakaka- turn off minsan sa ibang lalaki ang agresibong babae.  Tatlong linggo pa lang nililigawan pero gusto nang pag-usapan ang kasal, ilan ang magiging anak at kung saan magha-honeymoon.  Easy ka lang.  GTKY (Getting To Know You) muna.

Huwag i-entertain ang mga lalaking may sabit at mga unbelievers.

Isarado ang puso sa mga lalaking meron ng GF o asawa.  Malaking sakit sa ulo iyan.  Many women who date married men usually have wasted lives.  For commited Christians, the 6:14 principle is non-negotiable.  Wala na dapat sa listahan ang hindi nagmamahal kay Lord.  Sabi ng maraming unbelievers, “Discrimination” daw ang pag-reject ng mga Christians sa mga hindi mananampalataya bilang mapapangasawa.  Hindi nila kasi naindtindihan na mas matindi ang pasakit na mararamdaman nila kung i-reject sila ni Lord dahil hindi sila mananampalataya sa kanya.

Be a Sherlock Holmes.

Investigate.  Inquire.  Magtanong-tanong tungkol sa character ng nanunuyo sa iyo.  Alamin kung matino ba siya at talagang boyfriend/husband material.  Beware of negative signs.  Tingnan kung paano niya pinapakisamahan ang ibang tao.  Kung hindi mo siya mapagkakatiwalaan sa maliliit na bagay, don’t expect na madali siyang mapagkatiwalaan sa malaking isyu ng buhay mo.  Makinig din sa mga exes ng manliligaw.  Kapag sinabi ng maraming nakarelasyon niya na isa siyang “jerk,” maaaring hindi nila sinasabi iyon dahil nagseselos sa iyo, kundi talagang jerk siya.

Marriage should be the goal of dating.

Katulad ng nirekomenda ko sa mga lalaki, kailangang malinaw din sa inyo na ang relasyon ay paghahanda para sa pagpapamilya.  Bakit ka magpapaligaw kung wala kang intensiyong pakasalan ang lalaki.  Kawawa ang binata kung i-eenjoy mo lang na maging BF siya pero wala ka naman pa lang planong humarap sa altar kasama niya.  Mas magandang manligaw na lang siya sa babaeng handa siyang makasama habangbuhay.

TOP FIVE SIGNS na may pagtingin siya sa iyo:

TOP 5: May special treatment sa iyo na hindi niya ginagawa sa ibang babae.

TOP 4: Lagi kang tinetext/ tinatawagan o pinapansin para kamustahin o makipagkulitan.

TOP 3: Gusto ka niyang makasama sa lakaran (with barkadas o exclusive na kayo lang.)

TOP 2: May effort lagi.  Laging may oras para sa iyo kahit uber-busy siya.

TOP 1: Sinabi niya nang diretso na interesado siya sa iyo.

Usapang M.U., First Moves at Online Romance

WHAT IS M.U.?

Magkarelasyon Unofficially

May pagtitinginan pero walang pormal na relasyon.  Emotionally involved ang isa’t isa pero hindi matatawag na mag-BF/GF.  Potential na mag-partner pa lamang at naghihintay sa tamang panahon para maging true lovers.  Hindi puwedeng maging kayo sa maraming kadahilanan.  Kung naguguluhan kayo sa ganitong set-up, ganoon talaga iyon.  Kasi nga, walang malinaw na commitment.

OK LANG BANG MANLIGAW ANG BABAE SA LALAKI?

Sa isang seminar, nilapitan ako ng isang dalagang eight years nang may pagtingin sa kaibigan niyang lalaki.  Nang naka-graduate na siya sa college, she is now ready to “bring the ship into the shore.”  Ang tanong niya sa akin: Ok lang ba na ipaalam niya sa lalaki ang nararamdaman niya?

Nagbago na lang ang panahon.  Marami nang kababaihan ang hindi naniniwala na dapat sila ang nilalapitan at naghihintay sa initiative ng guys pagdating sa panliligaw.  Baka tumandang-dalaga sila nang hindi nila gusto.  Kaya ang iba, nagsisimulang manligaw online.  Sa mga progresibong babaeng kilala ko, hindi sila mangingiming sabihin sa iyo, “Puwede ba kitang maging boyfriend?”

Wala akong nakikitang masama kung babae ang manligaw sa lalaki.  We were born with equal rights and freedom.  Kabilang na dito ang suungin ang mga bagay na magbibigay ng kaligayahan sa atin.  I have always maintained that courting is a social contruct, a cultural practice.  May ilang bansa (India, Bangladesh, Sri Lanka) ang nagsasagawa ng mga arranged marriages na hindi tanggap sa ating kultura.  Nagaganap ito kung saan mas marami ang babae at kakaunti ang lalaki sa pamayanan.  Isang dahilan kung bakit nananatili ang ganitong uri ng pag-aasawa ay dahil itinuturing itong mabisang paraan upang tumagal ang relasyon dahil sa involvement ng mga magulang sa kasal ng kanilang anak.  Ang kababaihan ang nagbibigay ng dowry o regalo sa pamilya ng lalaki.  At kapag wala ka nito, mahihirapan kang makapag-asawa.  Sa kabilang banda, marami ang umaalma dahil nililimitahan ng cultural practice na ito ang pag-papamilya ng maraming kababaihan.  Ang kanilang slogan, “I just want you.  I don’t want dowry.”  Panahon na lamang ang nakapagsasabi kung kailan magigiba ang tradisyong ito.

Pero ito naman ang aking payo sa mga pinay sa bansa: You must be sensitive to the culture of your community.  Dapat handa kayo sa consequence na gagawin ninyo at sa stigma na maaaring maidulot sa inyo ng pagiging agresibo.  Baka maikapit sa inyo ang mga terms na “slot,” “malandi,” “lalakero” o “babaeng pakawala.”  Sa kasalukuyang kundisyon ng kulturang pinoy, nananatiling masagwa sa mata ng marami na ang babae ang magkandarapa upang makuha ang matamis na “Oo” ng lalaki.  Hanggat palipad-hangin lang siguro.

Karamihan sa mga lalaking pinoy ay hindi rin aprubado sa mga garapalang panunuyo ng mga babae.  Nakaka-lalaki daw.  Call it machismo, pero para sa kanila, courtship is the guy’s business.  Nilikha ang babae mula sa tadyang ni Adan.  Si Adan ang dapat na maghanap ng nawawalang rib niya.  Sinusuportahan naman ito ng kalimitang attitude ng maraming kababaihan.  Bagaman idinedeklara nila na dapat may karapatan din silang manligaw, marami sa kanila ay hindi handang gawin ang kanilang sinasabi.  Easier said than done.

Pag-isipan ninyo girls: Kapag kayo ang manliligaw, kaya ba ninyong pangatawanan ang mga gagawin ninyo? Handa ba kayong manlibre at magbayad ng pagkain sa date? Handa ba kayong sunduin ang mga lalaki sa mga bahay nila at pagpapaalam sa mga mga magulang? Kaya rin ba ninyong ibigay ang mga hilig naming bagay (i.e. rubbershoes) at kayang sakyan ang trip namin sa buhay? Nasa inyo ang pagdedesisyon.  Dapat handa rin kayong mabasted.  Note: marami ding choosy na lalaki at hindi basta-basta nagbibigay ng matamis nilang “Oo.”  Ingat din kayo sa mga guys na mapagsamantala.  Sasabihin sa inyong inlab sa inyo pero gagawin lang kayong “sex playmates,” “Sugar mommy” or both.

LOVERS ONLINE

The world has become a much smaller place.  Mas marami kang choices kung mapapasok mo ang mundo ng online dating.  Ngayon, tatapat ka na lang sa computer at magreregister sa isang dating website at puwede ka nang makahanap ng future partner mo.

Hindi lahat ng nagsi-search ng partner online ay sadyang desperado, nababagot sa buhay o kaya ay nagha-hunting lang ng sex buddy.  May ilang akong kaibigang natagpuan ang significant other nila sa pamamagitan ng yahoo chat/instant messenger.  They are now happily married.  Bagaman wala pang malawak na pag-aaral sa epekto ng online relationships sa tatag ng pagsasama ng mag-asawa, nananatili itong sikat na paraan para magkaroon ng karelasyon.

But be warned.  Mahirap magkaroon ng relasyon sa pamamagitan ng simpleng text at chat.  Ang inaakala mong maginoo/binibini sa picture at SMS ay baka demonyito/demonyita pala sa totoong buhay.  Usung-uso din ang pagsisinungaling sa pagsagot sa mga online surveys ng match-making websites.  We should be aware of several guidelines.  Una, huwag ibibigay tiwala at mga personal na impormasyon habang walang maayos na relasyon.  Remain anonymous hanggat hindi ka nakakasiguro sa tunay na identity ng kausap mo.  Matindi na ang technology ngayon.  ang inaakala mong tao e robot na simsimi pala.  Pangalawa, go slow.  Huwag mabilis na ma-inlab.  Maraming teenagers ang nagsasabing nai-inlab sila sa guy/girl na sa facebook lang nila nakilala o kaya ay nagforward sa kanila ng “mwah, mwah, tsup, tsup” sa cellphone text.  Huwag agad maniniwala sa information na ibinibigay sa iyo.  Iwasan ang makipag-eyeball nang hindi pa kilala nang husto ang personalidad at pagkatao ng taong kausap online.  Pangatlo, kailangang may offline interaction din.  Iba pa rin ang taong nakikita at nahahawakan mo kaysa avatar na produkto ng online matrix.  Simulang kilalanin ang isa’t isa sa pag-uusap sa online video chat (i.e. skype or facebook.)  At kung sakaling magkikita, planuhin ng maayos ang meet-up.  The first meeting should be in public place para maiwasan ang hindi magagandang pangyayari.  Your goal is to get to know each other more.

Overall, kailangang maging maingat sa paggamit ng social networking sites (SNS).  Maging matalino at huwag padadaig sa mga high tech na manloloko.  The internet is a jungle.  You must know the strategies of survival para hindi ka mabiktima ng mga masasamang elemento sa cyberspace.

LOVE VERSUS ZOMBIES

YOU NEED C.P.R.

Kapag aftermath na ng break-up ang pinag-uusapan, walang natutuwa.  It HURTS, you know.  Alam ba ninyong puwede ninyong ikamatay ito dahil sa emotional stress at trauma? Ikaw ba naman ang maglaan ng emosyon, panahon at pera sa minahal mo at biglang naglahong parang bula.  Kahit sabihin pang ginawa mo ang lahat ng iyon out of love, may lakas kang binuhos doon.  Feeling mo, nag-disapper ang malaking bahagi ng iyong pagkatao.  Kinakailangang mag-adjust ka sa iyong bagong relationship status.  Kung naging instant member ka ng Lonely Hearts Club, you need CPR.

CRY

Madaling kalimutan na ang lahat at magsimula muli (As if walang nangyari sa ilang taon na kayo ay nagsama.)  There will surely be a painful grieving process that maybe difficult to get over.  Magpakatotoo ka, kapatid.  Hindi masamang umiyak.  Iyak lang.  Huwag nang mag-deny sa nararamdaman.  Kahit sa gitna ng pagtatrabaho, iyak lang (abisuhan mo lang ang boss at mga kasamahan para maintindihan ka nila.)  Kapag nasa public place (bus o MRT) OK lang umiyak (maglagay ka lang ng shades para hindi halata at baka mapagkamalan kang baliw.)  May cathartis effect ang pag-iyak (emotional release.)  Ilabas ang lahat ng mabigat na emosyon.  Ngunit sa paghihinagpis mo, ipanalangin mo na samahan ka ni Lord.  He is near to the brokenhearted at mapapagaan Niya ang iyong mga kabigatan.  Puwede mong sabihin sa Kanya, “Lord, alam Niyo pong sobrang lungkot ko.  Puwede mo ba ako yakapin? In His presence, you can find comfort and peace.

PONDER ON WHAT HAPPENED

Habang kinakalma ang iyong kalooban, pag-isipan ang ilang bagay sa buhay mo.  Have a time of reflection and self- introspection.  Isuko ang lahat ng galit at emosyon sa Diyos.  Hindi makabubuti na ibunton ang lahat ng sisi sa partner mo.  Kung wala kang ginawang masama para hiwalayan ka, maaaring may mali ka pa rin.  Kasi nagkamali ka ng pagpili ng partner kahit hindi naman ito ang intensiyon mo.  Be ready to accept your shortcomings.  Ganundin, huwag sisihin ang sarili nang todo-todo.  Lalo ka lang magkaka-highblood.  Just have a firm resolve not to repeat your blunders.  Tingnan ang lahat ng pagsubok sa buhay bilang magagandang aral.  Kaya ng Panginoon na bigyan ka ng partner na mag-aalaga sa iyong puso.  Gamitin at matuto mula sa iyong mapait na karanasan para tulungan ang iba.  Ika nga ni Carl Jung, isang Swiss Psychiatrist, we are “wounded healers.”  Avoid being vengeful.  Kung mananatili kang bitter, hindi ka magiging better.  Remember that vengeance is God’s not yours.  Siguradong  talo ka kung pananatilihin ang hinanakit sa puso mo.  Para iyang bato na nakapasan sa likod mo na magpapahirap sa iyo kahit saan ka magpunta at kahit sino ang iyong makarelasyon.  Don’t let yourself be a victim of unforgiveness.  The greatest revenge is forgiveness.  Let God heal your wounds.  Ipanalangin kung kailan muling magkakausap at maisaayos ang lahat ng gusot.  You don’t have to force it.  But you must always be open to the possibility that your paths will cross again.  Don’t close your heart to being friends again.  You can never be restored if you will not allow yourselves to be reconciled to each other.  Mahirap pero this is the way to go.  There is no other way you can be made whole again unless you tell yourself, “I will give the pain to You, Lord.  Kayo na po ang bahala.”

REBOOT

Ctrl-Alt-Del.  Restart your life.  Decide to move on.  Ang pagbangon mula sa mapait na karanasan ay isang desisyon.  May panahon ng pagluluksa.  May panahon din ng muling pagsisimula.  Huwag sirain ang buhay mo dahil lamang sa isang glitch sa isang episode ng iyong personal na telenovela.  Matuto sa naging attitude ni King David, nang mamatay ang anak nila ni Bathseba.  Sa loob ng ilang araw, nag-ayuno siya at humiling kay Yahweh na pagalingin ang anak nila.  Nang sumakabilang-buhay ang bata, naligo at nag-ayos ng katawan ang Hari.  Nagtaka ang mga tauhan sa bilis ng emotional recovery niya.  Sa tagal ng paghihinagpis niya, nagising siya sa katotohanan na walang mabuting ibubunga kung lagi siyang maglulupasay sa lungkot.  Hindi lang iyon, nagpunta siya sa temple at nagpuri sa Panginoon – tanda ng pagtanggap niya sa katapatan at katuwiran ng Diyos.  Punung-puno siya ng pag-asa na makakasama niya uli ang anak niya sa kabilang buhay nang sinabi niya, “Balang araw, susunod ako sa kanya sapagkat hindi na siya makababalik sa akin.”  Reminder: Sa panahon ng emotional recovery, huwag agad tatalon sa bagong relasyon.  A recuperating heart is susceptible to making mistakes.  You are at your most vulnerable state.  Hindi laging ang panibagong relasyon ang gagamot sa nasugatang puso mo.  Baka lalong magkagula-gulanit iyan kapag nagkamali ka na naman.  Relax and take a break.